Nghiên cứu sinh Lê Trung Kiên bảo vệ thành công luận án tiến sĩ 11/3/2020 3:46:57 PM

NCS Lê Trung Kiên bảo vệ luận án tiến sĩ

Sáng 24/09/2020 tại Viện Sốt rét-Ký sinh trùng-Côn trùng Trung ương, nghiên cứu sinh Lê Trung Kiên đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ cấp Viện chuyên ngành Côn trùng học, mã số 942 01 06. Với đề tài " Đánh giá thực trạng véc tơ Sốt xuất huyết Dengue và hiệu quả một số biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa, giai đoạn 2015 - 2019”

Tên đề tài luận án: " Đánh giá thực trạng véc tơ Sốt xuất huyết Dengue và hiệu quả một số biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa, giai đoạn 2015 - 2019”.

Chuyên ngành: Côn trùng học

Mã số: 942 01 06

Nghiên cứu sinh: Lê Trung Kiên

Cán bộ hướng dẫn khoa học:

1. PGS. TS. Trần Thanh Dương 2. PGS. TS. Hồ Đình Trung

Cơ sở đào tạo: Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng Trung ương

Mục tiêu, đối tượng, địa điểm nghiên cứu:

- Đánh giá thực trạng véc tơ Sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2015- 2017.

- Đánh giá hiệu quả một số biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2018- 2019.

Kết luận, tính mới của luận án

1. Thực trạng véc tơ Sốt xuất huyết Dengue tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2015- 2017

Tại 2 xã Diên Phú và Diên Điền ghi nhận có 2 loài muỗi Aedes là Ae.aegypti và Ae.albopictus, Ae.aegypti chiếm ưu thế (93,38%).

Không ghi nhận sự thay đổi về tập tính của các loài muỗi Aedes tại điểm nghiên cứu so với các nghiên cứu trước đây, cụ thể là:

+ Trú đậu: muỗi Ae.aegypti trú đậu trong nhà (92,22%), trong đó 50,32% muỗi Ae.aegypti đậu trong phòng ngủ. Muỗi Ae.albopictus trú đậu ngoài nhà ở hốc tối, gốc cây, phế thải chiếm tỷ lệ 95,08%.

+ Giá thể trú đậu: quần áo treo góc tường là nơi muỗi Ae.aegypti trú đậu nhiều nhất với tỷ lệ 35,18%, bề mặt tường khu vực tối trong nhà là 23,46% và một số đồ vật trong nhà với tỷ lệ từ 0,5- 11,60%. Có 69,61% muỗi Ae.aegypti và 100% muỗi Ae.albopictus ưa thích trú đậu ở độ cao 0,5-1,5m tính từ sàn nhà.

+ Ổ bọ gậy: ổ bọ gậy nguồn của muỗi Ae.aegypti là lọ hoa cây phát lộc khu vực bàn thờ trong nhà chiếm tỷ lệ 89,92% tổng số các DCCN có bọ gậy. Trong đó 89,29% số lọ hoa cây phát lộc có bọ gậy Ae.aegypti. 100% bọ gậy Ae.albopictus phát hiện ở các dụng cụ phế thải có nước ngoài nhà.

- Các chỉ số véc tơ truyền bệnh SXHD trung bình giai đoạn 2015- 2017:

+ Muỗi Ae.aegypti có mặt cả 12 tháng với 2 thời điểm tăng cao vào tháng 1(0,37 con/ nhà) và tháng 10 (0,58 con/ nhà).

+ Bọ gậy Ae.aegypti xuất hiện cả 12 tháng và chỉ số Breteau và tỷ lệ DCCN có bọ gậy tăng cao nhất vào tháng 1 (43.33; 13,60%) và tháng 10 (67,00; 16,27%).

- Quần thể muỗi Ae.aegypti đã kháng 5 hóa chất diệt côn trùng nhóm pyrethroid nhưng vẫn nhạy cảm với hóa chất nhóm phospho hữu cơ và nhóm carbamate, nhóm clo hữu cơ.

- Không có mối tương quan giữa các chỉ số muỗi và bọ gậy với số ca SXHD, các yếu tố khi hậu.

2. Hiệu quả một số biện pháp phòng chống muỗi Aedes tại huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2018-2019

Hóa chất fludora co-max phun ULV trong nhà có hiệu lực diệt tốt v(95,82%) với muỗi Ae.aegypti chủng Diên Khánh. Hóa chất K-othrine 2EW có hiệu lực diệt không tốt với tỷ lệ muỗi Ae.aegypti chủng Diên Khánh chết chỉ đạt 67,56%.

Khi phun ULV thực địa hẹp huyện Diên Khánh, hóa chất fludora co-max đạt hiệu quả tốt làm giảm mật độ muỗi và nhà có muỗi tại xã can thiệp sau 7 ngày phun so với trước thời điểm can thiệp và với xã đối chứng. Chỉ có 2,83% số 106 người thử nghiệm có tác dụng không mong muốn (hắt hơi, mùi khó chịu) và 96,23% chấp thuận sử dụng hóa chất fludora co-max.

- Trong 3 tháng thử nghiệm, hóa chất sumilarv 2MR có hiệu lực ức chế bọ gậy Ae.aegypti tốt với tỷ lệ đạt 89,80% bọ gậy Ae.aegypti chủng Diên Khánh chết. Hóa chất Temebate có hiệu lực diệt không tốt với tỷ lệ chỉ 47,48% bọ gậy chết.

-Hóa chất sumilarv 2MR thử nghiệm tại thực địa hẹp làm giảm chỉ số Breteau, tỷ lệ nhà có bọ gậy, tỷ lệ DCCN có bọ gậy đến 3 tháng sau thử nghiệm. 100% người tham gia thử nghiệm không có tác dụng không mong muốn khi tiếp xúc và chấp thuận sử dụng hóa chất sumilarv 2MR.